کاساندان : پس از شاهنشاه ایران او نخسین شخصیت قدرتمند کشور ایران بوده است . کاساندان تحت نام ملکه٢٨ کشور آسیایی در کنار همسرش کورش بزرگ حکمرانی میکرده است . مورخین یونانی ( گزنفون ) از ویبا نیکی و بزرگ منشی یاد کرده است .
 
 

آریاتس : یکی از سرداران مبارز هخامنشی ایران در سالهای پیش از میلاد . مورخین یونانی در چند جا نامیکوتاه از وی به میان آورده اند .

روش شناسي اقتصادىاسلامي

اجزاء روش شناسی ازدیدگاه اقتصاد کلاسیک وعلوم اجتماعی

1-      پیش ورزی ها = اندیشه های پیش زمینه ای هستند که درآن علم آزمون مورد تائید قرار نمی گیرد این پیش فرضها اصول موضوعه برای تحلیل علمی رفتاری فرض میشوند.

2-      ماهیت داوری = ارزشی است که دانشمند باید در دوره تحقیق علمی خود اتخاذ کند . اصولا تجزیه وتحلیل علمی هر موضوع اصلی باید کاملا بی طرفانه باشد

3-      بخش اثباتی = واقعیت راوصف کرده روابط علت ومعلولی مورد بررسی قرار میگیرد

اسلام وعلم اقتصاد

این که اسلام راه کامل وجامع زندگی درحوزه های اقتصادی وغیر اقتصادی است اصل پذیرفته شده است که امروزه به ندرت ازسوی مسلمانان یاغیر مسلمان به چالش کشیده می شود در قرنهای گذشته محققان اسلامی احتیاجی به تاکید بر این مطلب نداشتند چون درک آنها از دوکلمه دین واسلام مثل تعریف این دوکلمه دردنیای مدرن اسلامی به ویژه در طول دوقرن اخیر به وسیله استعمار ونفوذ فرهنگی غرب درمعرض تعریف قرار نگرفته بود.

منابع اسلامی یعنی قران وسنت تاکید دارد رفتار اقتصادی اسلام :

1-      درچارچوب هنجارهای اسلامی  2- ارزشهای اخلاقی   - الگوهای رفتاری که قران وسنت تعریف میکنند قرار میگیرد.

در آیات مکی قران که دردوره پیش از هجرت قرار گرفته دوران قانون مند شدن اصول عقاید اسلامی واظهار نظر منتقدانه درباره الگوهای رایج رفتاری بوده _ درباره الگوهای رفتار اقتصادی در روابط تجاری است .

علم اقتصاد

تعریف زمان ومکان که بر اصول قواعد وشریعت هست . چارچوب قلمرو علم اقتصاد را تشکیل می دهد.

و بخش دستوری علم اقتصاد اسلامی اشاره دارد به این معنا که اگرمردم روابط اسلامی راچنانچه ازمنابع اصلی اسلامی استخراج شده اند رعایت کنند امور چگونه خواهد بود

تعریف تاج الدین ازسیاست کلان اقتصادکلان بحث میکند وبه علم اقتصاد دستوری اشاره دارد واین تعریفهای دستوری فقط درچارچوب نظام اقتصاد اسلامی که بخشی  ازچیزی است که اسلام به پدید آوردن آن درزمینه از راه اعتقاد ایمان وتلاشهای بشری فراخوانده است به کار میرود .

دسته دوم تعریفها که  خان و عرف ارائه می دهد :  خان – رفتار بشر در چارچوبی که به واسطه نظام اقتصاد اسلامی فراهم شده به طور کامل مطالعه نظام اقتصاد اسلامی راپوشش داده اند.

تعریف صدر           = ممکن است که دراین دسته از تعریفها جای گیرند

شهید صدر = تحت عنوان وظیفه علمی ووظیفه مکتبی  به علم اقتصاد اسلامی وامیگذارد

وظیفه علم اقتصاد اسلامی از یک سو کشف وضعی است که متغیرهای زندگی واقعی در جامعه ای که نظام اقتصادی اسلامی را اجرا میکند واز سوی دیگر پرده برداشتن ازماهیت خود نظام اقتصاداسلامی است .

قلمرو علم اقتصاد عبارت است که رفتار بشر باهمه جوانب آن تحت هرنوع از ارزشهای اخلاقی مذهبی وداخل تمام چاچوب های اجتماعی سیاسی وقانونی نظریه های اقتصاد باید بتواند رفتار مومنان وغیر مومنان رادرجهت پیگیری اهداف مادی توضیح دهد این نظریه ها باید قابلیت درک انگیزه های تامین مالی براساس ربا – قیمت کذاری مبتنی بر بیع مدابحه وتامین مالی مشارکتی بر اساس مشارکت سود وزیان راداشته باشد.

علم اقتصاد اسلامی : عبارت است از به سبب تمرکز آن برآنچه باید انجام شود ومطالعه سیاستهای کلان در جامعه اسلامی براین که موقعیتهای رفتاری معین چگونه وبه سوی چه اهدافی باتصمیم عام از جانب مقام های صلاحیت دار باید تغییر کند می تواند تااندازه ای مناسب باشد . علم اقتصاداسلامی به طور کلی به صورت زیر شاخه ای از علم اقتصاد که با نظام اقتصاد اسلامی وتاثیر آن بر متغییرها وتصمیمهای اقتصادی سروکاردارد تاآن جاکه به نظریه اقتصاداسلامی مربوط میشود نظریه اقتصاداسلامی وسیله است که به مااجازه می دهد واکنش اقتصادی مردان وزنان را درچارچوب نظام اقتصاد اسلامی درک کنیم وسیاستهای مناسب برای تبدیل  (هست ) به (باید) یا برای چگونه ترسیم کردن (باید )درحوزه زندگی مسلمانان راپیشنهاد دهیم .

اجزاء اقتصاد اسلامی

1-     ارزشهای به دست آمده از قران وسنت ومنابع مرتبط با آن

2-     قضایای اثباتی که از طریق علم اقتصاد سنتی وارد علم اقتصاد اسلامی میشود

3-     قضایای اثباتی که ازطریق قران وسنت وارد علم اقتصاد اسلامی میشود

4-     روابطی که مسلمانان ودیگران ممکن است ازطریق مشاهدات تحلیل وتجزیه کشف کنند

گستره اقتصاد اسلامی :پدیده های اقتصادی رادرسراسر جامعه بشری اعم از اسلامی یاغیر اسلامی مطالعه میکند این بحث میتواند ازسوی قران وسنت پشتیبانی شود . این دو منبع توجه مارا به روابط متغییرهاجلب میکند که به رفتار مسلمانان محدود نشده وبارفتار تمام انسانها ارتباط دارد موضوع اقتصاد اسلامی به جامعه اسلامی محدودنیست بلکه شامل همه رفتارهای اقتصادی اعم از موافق یامخالف با اسلام میشود. چنین نگرشی بازیابی از هدف جهان شمول اسلام درباره تبیین جهان در مقیاس بزرگ به جای تبیینی است که اقتصاد اسلامی رابه مسلمانان اختصاص دهد.

رابطه اقتصاد اسلامی باسنت

قران وسنت سه مقدمه اساسی رابرای اقتصاد اسلامی فراهم می آورد =  نخستین مورد این است که پایه نظام اقتصاد اسلامی از قران وسنت وفقه ودیگر علوم اسلامی که برپایه قران وسنت استوارند استخراج میشود ودومین مورد آنست که این دویگانه منبع معتبر برای ارزشهای موردنیازدر تحلیل اقتصادی هستند – درقران وسنت نوع دیگری از اطلاعات وجود دارد که همچون قضایای ارزشی که درباره حلال وحرام هستند .نیست – بلکه بر برخی متغییرها یاروابط مهم اقتصادی میپردازد.

نقش ارزشها 

1-      انتخاب پیش فرض

2-      انتخاب موضوعات برای تحلیل

3-      انتخاب متغییرهایی از میان متغییرهای بی شماری که بر هرپدیده اقتصادی تاثیر میگذارند وشایستگی مطالعه دارند

4-      انتخاب روشها ومعیارهایی برای آزمون و تایید فرضیه ها

چهار مسیر اساسی که بوسیله ارزشها وارد فرایند تحلیل اقتصادی می شوند

1-      انتخاب پیش فرض ها

2-      انتخاب موضوعات برای تحلیل

3-      انتخاب متغییر ها ی مناسب برای مطالعه

4-      انتخاب روشها و معیار ها برای تایید وآزمون

به طور خلاصه فروض وارزشها همگی میتوانند تحت عنوان قضایای هنجاری باارزشها داده شوندچه این قضایا صریح باشند وچه غیر صریح جنبه اثباتی علم متاثر از واقعیت عینی است بنابراین درک ما ازواقعیت از دو عامل نشات میگیرد:

1-      اجزای واقعیت

2-      ارزشهایی که به طور قطع لازم است در مرحله تحلیل ازآنها استفاده کنیم

باترکیب این دوجزء قضایای اثباتی یک تحلیل اقتصادی باروابط سببی ومسببی به دست ماید

اصول روش  = ساختار نظریه الگوهای علمی

هرنظریه علمی از سه رکن تشکیل شده است : اصل موضوعه " تعیین شرایط وقوع حادثه " پیش بینی حادثه یااتفاقی که رخ میدهد

اصل موضوع :عبارتست از اصل انگیزه یاقضیه ای که خود محقق مقرر میدارد ویژگیهای اصل موضوعه آن است که تقریر ان نیازمند ارائه دلیل وبرهان نیست وهمچنین لازم نیست که براثر تجربه پدید آمده باشند اصل موضوعه بیان یک علت یاانگیزه برای عمل وعکس العمل انسانها واشیا به ترتیب هر علوم انسانی وطبیعی است .

ركن دوم =معرفی شرایطی است که طی آنها حرکت مورد نظر ازموضوع مورد مطالعه سر میزندویکی ازتفاوتهای علمی باقضایای فلسفی همین است که حوادث پیش بینی شده رخ میدهد در حالی که قضایای فلسفی همیشه ودر همه جا صادق هست البته این شرایط باید ملموس باشد وقابل مشاهده تا حضور وفقدان آنها به سهولت درک شوند.

رکن سوم = رخدادی است که پیش بینی میشود درصورت حضور شرایط یاد شده اتفاق خواهد افتاد این حادثه یارفتار نیز باید قابل مشاهده باشد وازنظر حدوث نیز به شکل یک قضیه باشد

1= اقتصاد اثباتی میلتون فرید من

فریدمن به تجزیه و تحلیل اقتصاد اثباتی پرداخته است اقتصاد اثباتی سعی دارد تا حد ممکن خودرابه قواعد علمی در علوم فیزیکی نزدیک سازد لذا به بررسی آنچه هست میپردازد نه آنچه باید باشد دراین مورد داشتن یک فرضیه یافروض تقریبی خوب ونه لزوما منطبق باواقع گرایی اصل قرار میگیرد . برنقش نرخها در مدل سازی تاکید زیادی میکندودرجداسازی مقوله های ارزشی ازمبانی نظری وعملی اسرار میگردد.

2= رویکردمارکسیستی

رویکرد مارکسیستی بویژه مکتب شیوه تولید بدون تردید یک نحوه نگرش بدیل در تحلیل پدیده های اقتصادی کشورهای جهان سوم محسوب میشود . واژه هاومفاهیمی چون امپریالیسم انحصارات طبقه ومبادله نابرابر در سطح گستردهای در ادبیات توسعه جای خودرابازکرده است . این مکتب بایک پیش ذهنیت سیاسی وبااستفاده از ابزار تحلیل تاریخی به چگونگی شکل گیری وسیطره شیوه تولید سرمایه گذاری میپردازد واز جنبه سلبی نظریه های گذشته رامورد نقد وبررسی قرارمیدهد وبایک وجه ایجابی زمینه های پایه گذارینظریه جدید رافراهم میاورد.

3= روش شناسی نظریه فرانک

دراین روش شناسی به تجزیه و تحلیل روش شناسی ازنظریه وابستگی میپردازیم ساختار تبیینی. وروایت فرانک از نظریه وابستگی درسه =حالت تبیین ساختار ی= تبیین هدفمند= تبیین تبعی

ساختارتبینی =براثر شش مورد= قلمرو – باروری –پیش بینی – موجه بودن وبررسی های واقع بینانه وپذیرش مفاهیم نظری تجزیه وتحلیل میشود . موضوع مورد بحث فرانک ارتباط بین توسعه یافتگی وعقب ماندگی می باشد وابستگی مفهوم کلیدی در الگوی متروپل – اقمار است که بر الگوی ماهیت ارتباط به کار گرفته میشود .

4= هرشمن ونظریه روش شناسی آن

دراین بخش الگوی انگاره گی در مقابل قوانین عمومی قرار دارد دیدگاه وی دیدگاه جامعه نگری میباشد لذا ازدید اوبه کارگیری قوانین جهان شمول همراه باپیش بینی موفقیت آمیز نمیتواند تنها راه حل مورد قبئل برای تائید باشد درک رخدادها از طریق شناسایی مکان ومرتبه آنها در یک شبکه مدل نقش نما  قابلتعیین است . ازدید وی روشهای صوری از تبیین ماهیت واقعیتهای اجتماعی عاجزند و دراین قسمت مفهوم واقعیت بر اولی دلالت دارد.

5= نظریه شومپیتر

اقتصاد دانی است که با نوآوری ها و گسترده اندیشی خود رخنه ای عظیم در دنیای محمدود و محصول اقتصاد دانان نئوکلاسیک پدید آورد او ایده جهان شمول ونظریه های مرسوم را کودکانه تلقی کرد وضرورت احاطه دانش اقتصاد دانان به رشته های علمی مرتبط را گوش زد کرد .  دومقوله نوع آوری وگسترده اندیشی رابیماری خطرناکی تلقی کرد . نظریه توسعه اومعماری آنترپرونور(کارآفرینی) رادر راه اندازی فعالیتهای اقتصادی الزامی دانست . شومپتر نه تنها استفاده از ابزارهای اقتصاد و تحلیل های آماری درتبیین پدیده های اقتصادی راردنمیکند که خود مشوق این رشته محسوب میشود.

6= نظریه  گونارمیردال

اوتلاش میکند تااز نظره پردازه های محض گذر کرده ومبانی ارزشی وارزشها رادر نظریه ها وارد نماید به بیان دیگر میتوان گفت وی نظریه های موضعیت وغیر جانبداری را تلقی میکند که مبانی ارزشی در آنها وارد شده است .گونارمیردال معتقد است مبنای استدلالها باید شکل واقعی به خود گیرد ودرک واقعیت داشتن دیدگاههای نظری است واین دیدگاه متکی براعتقاد به دو مقوله بار ارزشی و بار نظری است بنابراین اومعتقد است که نحوه ارزش گذاری ها راباید شناخت ومبنای این شناخت را واقعبینانه بودن دیدگاه معرفی کرد .

7= نظریه آرتورلوئیس

به نظر ارتورلوئیس اقتصاد به مثابه فن آوری ودانش پروری است ازاین نظر وی درمقابل نئوکلاسیکها قرار دارد ومعتقد است که باید مفاهیم نظری مفید در اقتصاد راازنوشناخت . واین به معنی رد نگرش نئوکلاسیکها نیست بلکه وی در برخی موارد نظریه ها ودیدگاه آنها رامفید ودربرخی موارد غیر ضروری قلمداد میکند  او همچنین در مورد اقتصاد اثباتی وتکیه بر تکرارپذیری آزمونها میگوید که نظریه های تکامل اجتماعی رانمیتوان همانند نظریه های علم زیست شناسی براساس پایه های محکم تجربه پذیر وتکرار پذیر بنا نهاد تاکید بر پارادایم نیوکلاسیک ها منجر به محدود کردن گستره دیدگاه نظری وبازماندن از درک واقعیات کشورهای جهان سوم هست . اومعتقد است تاثیر نظریه جدید مستلزم متقاعد کردن افراد کیفی است وتنهاتوسل جستن وابزارهای فنی وفنون آماری ومحاسباتی میتواند بسیار گمراه کننده باشد .

استفاده های علم  از مکتب :

1= نظریه های علمی – شکل قضایای فلسفی رادارند وباید کلی بر حسب قابل تبدیل برهمه شمول باشند . ویک رابطه علت ومعلول درمیان عامل برونزا وعامل درونزا باشد

2= دانستن اعتبار روش تجربی در کتب معرفت هست بدین معنا که این روش علم یقین هست یا نه  + بعلاوه نوع هستی موضوع خود علم یا آن وجه از موجودات که مورد مطالعه قرار میگیرد بوسیله فلسفه تبیین می شود چه نوع وجودی دارد؟

3= استنباط اصول موضوع هست اصول مذبور هدف یاانگیزه رفتار رادر علوم انسانی برعکس غریضه های حیوانی وگرایشهای جامداتی بیان میکند. البته اصل موضوع خود یک قضیه هست البته قضیه ای که نه درفلسفه ثابت شده است نه در علم . حسن انتخاب اصل موضوعه این است که باکمک برهان واستدلال به رابطه علمی برسد. .تائید تجربی رابطه حاصله نه نشانه درستی اصل موضوع هست ونه تائید غلط .

4= مسئله مشکل یاموضوع مورد مطالعه رابه عالم معرفی مینمائید ازنظر مکتب باید رفع شود تابرای سیاست گذاران روشن شود

5= هنگام الگوسازی هم دنیای خارج راتجربه میکند وهم دنیای ایده ال راترسیم میکند

6= الگوی تعادل عمومی نیازمند تبیین تابع رفاه اجتماعی است تانکته بهینه رامعیین کند.

استفاده مکتب از علم

1= درعلم اقتصاد فرض میشود که تصمیم اشخاص تابع دوعالم سلیقه وامکانات ایشان است پیداست که مکتب برتشکیل سلیقه نقش به سزایی دارد نظام ارزشی هرمکتب عامل سازنده سلیقه افراد آن مکتب است

2= امکانات ومحدودیتها ی مصرف کننده باآن روبروست برتصمیم آن موثر است.

اکتشافات اولیه معدن مس در محلی بنام اندریان مابین شهرستان     

کلیسای سنت استپانوس * آذربایجان شرقی*

کلیساى سنت استپانوس در ۱۶ کیلومترى غرب جلفا و به فاصله ۳ کیلومترى کرانه جنوبى ارس و در روستاى متروکه اى به نام دره شام قرار دارد. نام کلیسا برگرفته شده از نام استپانوس شهید اول راه مسیحیت مى باشد و به علت استقرار آن در روستاى دره شام به این نام نیز خوانده مى شود.درباره تاریخ بناى کلیسا، اظهارات گوناگونى ابراز شده است. عده اى آن را از بناهاى اوائل مسیحیت، مى دانند برخى چون تاورنیه بناى آن را به دوره صفویه نسبت مى دهند. در حالى که شیوه معمارى بنا،مصالح ساختمانى و تزئینات مفصل و زیباى آن مؤید این مطلب است که کلیسا همانند و هم زمان با کلیساهائى چون طاطائوس در بین قرن چهارم تا ششم هجرى (دهم تا دوازدهم میلادى) ساخته شده است و سبک معمارى آن تلفیقى از شیوه هاى مختلف معمارى اورارتو، اشکانى و رومى است که به شیوه ارمنى نیز معروف مى باشد.این کلیسا در محوطه اى محصور از درختان و دره سرسبزى واقع شده و حصارى سنگى که بنا را احاطه نموده باروئى است بلند با هفت برج نگهبانى و پنج پشت بند استوانه اى سنگى شبیه دژهاى مستحکم دوره ساسانى و قرون اولیه اسلام است. دروازه این بارو در وسط دیوار غربى تعبیه شده و داراى درى چوبى و آهن کوبى شده مى باشد. در پایه هاى طرفین و طاق جناغى آن، سنگ تراش با حجارى هاى ظریف به کار رفته و نقش برجسته اى از حضرت مریم (ع) و کودکى حضرت عیسى (ع) که در پیشانى طاقنماى آن به چشم مى خورد. در کلیسا به راهرو باریک و تاریکى باز مى شود. که از جنوب به دیرها و از شمال به کلیسا و از شرق به اصطبل و انبار علوفه راه دارد. بناى کلیسا از سه قسمت تشکیل شده:  برج ناقوس: بر روى ایوان دو طبقه اى متصل به دیوار جنوبى کلیسا قرار گرفته و داراى گنبدى هرمى شکل هشت ضلعى است که بر روى هشت ستون استوانه اى از سنگ سرخ با سرستونهاى زیبا استوار گردیده است. پیشانى طاقهاى بین این ستونها که پا طاق گنبد برج محسوب مى شوند با نقوش برجسته فرشته، صلیب، ترنج، ستاره گل هشت پرزینت یافته است. این برج در زمان عباس میرزا نایب السلطنه مرمت شده است.  نمازخانه: نمازخانه در زمینى به ابعاد ۱۶در۲۱ متر بنا گردیده است. در ورودى منبت کارى با تزئینات بسیار زیباى آن در وسط ضلع غربى تعبیه شده و از آثار نفیس اوایل دوره قاجاریه و احتمالاَ زمان عباس میرزا السلطنه به شماره مى آید. حجارى پایه ها و طاقناها و نیم ستون ها و زنجیره هاى جوانب و مقرنس کارى ها و تزئینات طاق سردر به قدرى بدیع است که بى شک از شاهکارهاى هنر حجارى محسوب مى شود. کتیبه اى از سنگ ماسه اى سرخ رنگ به خط نستعلیق بر بالاى در ورودى و زیر طاق مدخل کلیسا به چشم مى خورد که مورخ به سال ۱۲۴۵ هجرى قمرى مبنى بر خرید قریه دره شام جلفا توسط عباس میرزا ناب السلطنه فرزند فتحعلیشاه از مجبعلى بیگ نخجوانى به مبلغ سیصد تومان و وقف آن به کلیساى سنت استپانوس است. نقش برجسته هایى از حواریون و قدیسین و فرشتگان بر پیشانی طاقنماهاى اضلاع شانزده گانه گریو گنبد که در حقیقت پاطاق گنبد و زیباى نماز خانه کلیسا محسوب مى شود مشاهده مى گردد، پوشش این گنبد به صورت هرمى با سبک خیارى سى و دو پهلوئى است که بر روى یک پلان ستاره شکل شانزده پر قرار گرفته است. داخل طاقنماهاى گریوگنبد یک در میان پنجره اى تعبیه شده که طاق هلالى تودر توئى دارد و بالاتر از پنجره، تصویر برجسته یکى از حواریون در داخل قابى چهار گوش نماى بیرونى آن را زینت مى دهد. تصور نمى رود بتوان حق توصیف طرح هاى زیبا و جالب توجه این گنبد، نقش برجسته ها، سنگ نبشته ها، مجسمه ها، ظرائف هنرى و معمارى گنبد را در این مختصر ادا نمود. فضاى داخل کلیسا به صورت صلیب مى باشد که از سه قسمت ایوان نمازخانه و محراب تشکیل شده است. ایوان بر روى دو ستون و دو نیم ستون قرار گرفته در پشت آن و زیر گنبد اصلى نمازخانه کلیسا واقع شده است. گوشه هاى مقرنس پاطاق گنبد داراى تصاویرى رنگى است که شیوه نقاش هاى مذهبى قرن ۱۶ و ۱۷ میلادى را به یاد مى آورد. محراب در جانب شرقى نمازخانه قرار گرفته که ۹۶ سانتیمتر از کف نمازگاه بلندتر است. ازاره محراب از سنگ مرمر است و بالاى این ازاره ها را هفت طاقنماى جناعى دو طبقه زینت مى دهد. از جمله تزئینات شگرف درون معبد سه نمازگاه سنگى انفرادى با حجارى هاى زیباست یکى از این نمازگاهها را در وسط محراب قرار داده اند و دو تاى دیگر در طرفین شمالى و جنوبى و نمازخانه بزرگ و در محاذات همدیگر قرار گرفته اند. این نمازگاهها از آثار دوره قاجار به حساب مى آیند.  اجاق دانیال: تالارى است متصل به دیوار شمالى کلیسا که ۶ متر عرض و قزیب ۲۰ متر طول دارد و به سه قسمت مساوى تقسیم مى شود: ۱- اجاق دانیال که به وسیله دیوار از تالار جدا شده و به نام دانیال از قدیسین قرن پنجم میلادى معروف است. ۲- تالار اجتماعات در وسط قرار گرفته. ۳- محل غسل تعمید در انتهاى شرقى تالار واقع است که در آن سکوى بلندى به چشم مى خورد که میز سنگى غسل تعمید در وسط آن نهاده شده است. دیرى در کنار کلیسا وجود دارد که در چهار طرف آن اتاقهایى وجود داشته که طبقه فوقانى آن جهت استراحت مسافرین و زائرین و طبقه زیرین محل اصطبل چهار پایان آنان بوده است. این دیر فعلا در دست تعمیر است. درباره تاریخ بناى این کلیسا که یکى از شاهکارهاى معمارى است. مطالب مختلفى نوشته شده است. برخى بدون توجه به وقایع تاریخى و تاریخ تطور شیوه هاى معمارى بناى آن را تا نخستین سده هاى مسیحیت پیش برده اند در حالیکه شیوه بنا و مصالح ساختمانى و تزئینات هنرى نشان مى دهند که بناى این کلیسا همزمان با کلیساهاى آختارمار و طاطائوس احداث شده است. صدها سنگ نبشته به زبان ارمنى در داخل و خارج بنا نصب شده است که اگر این سنگ نبشته ها به زبان فارسى ترجمه گردد بانى و معمار و تاریخ بناى کلیسا حتى قسمتهایى از تاریخ اقوامى که در این سرزمین مى زیسته اند. روشن خواهد شد. اخیراَ کارهاى مرمتى بسیارى جهت استحکام بخشى این بنا و آماده سازى آن براى بازدید جهانگردان توسط میراث فرهنگى آذربایجانشرقى صورت گرفته است و جاده سابق آن نیز به نحو مطلوبى تعریض و آسفالت گردیده است

روستاي دوزال از شمال هم مرز با كشور ارمنستان است و پل مرزي ارمنستان واقع در زمينهاي اين روستا قرادارد و در سمت غربي آن بلندي هاي كمتال واقع شده وسمت جنوبي به روسناي نوجه مهر و در شمت شرقي به روستاي تاريخي كوردشت متصل است و و بقعه قديمي آستان امامزاده شعيب در اين روستاست و يك آب انبار قديمي در اين در محل است كه اهالي در زمان قديم از آنجا به عنوان تسويه خانه و يخچال استفاده مي كردند كه نشان از پيشرفته بودن اين منطقه نشان مي دهدو برزگان زيادي در اين روستا پرورش يافتند مانند اديب و اندليب قره جه داغي و غيره

گشنسب : دختر دیگر رستم – خواهر زربانوی دلیر . نام بانو گشسب جنگجو در برزونامه و بهمن نامه بسیار آمده است . یکی از مشهورترین حکایت های او نبرد سه گانه فرامرز – رستم و بانوگشسب است . او منظومه ای نیز به نام خود دارد که هم اکنون نسخه ای از آن در کتابخانه ملی پاریس و در کتابخانه ملی بریتانیاموجود است

شیرین : شاهزاده ارمنی . ارمنستان یکی از شهرهای کوچک ایران بود و شاه ارمنستان زیر نظر شاهنشاه ایران . خسرو پرویز و شیرن حماسه ای از خود ساختند که همیشه در تاریخ ماندگار ماند . شیرین از خسرو ۴ فرزند به نامهای نستور – شهریار – فرود و مردانشه بدنیا آورد که هر چهار فرزند وی در زندان کشته شدند .
پس او سر بر بالین ( جسد بی جان ) خسرو نهاند و با خوردن زهری عشق اش به خسرو را جاودانه ساخت و هردو جان باختند .